- صفحه اصلی
- جستجوی پزشک
-
صفحه اختصاصی پزشکان
-
درباره ما
- وبلاگ
- عضویت
- ورود
شاید بیش از هر رشته ی پزشکی دیگر، تخصص روان پزشکی به درون فیلم، سینما و کتاب ها راه یافته است. ظاهر این رشته بنظر بسیار هیجان انگیز میرسد؛ متخصص روانپزشک باهوشی که مغز جنایتکاران دیوانه را می کاود و به سوالات پیچیده ی فلسفی پاسخ می دهد.
ولی آیا برای اینکه به مطب یک متخصص روان و اعصاب مارجعه کنیم باید حتما دیوانه باشیم؟
خیر!
مراجعه به یک متخصص روانپزشک یکی از مهم ترین تابوهای قرن بیست و یکم است که باید شکسته شود.
شما لازم نیست که از بیماری های عجیب و غریب روانپزشکی رنج ببرید تا لازم باشد به یک متخصص روانپزشکی مراجعه کنید. لازم نیست توهم دیداری داشته باشید، صدا بشنوید و یا چند شخصیت مجزا داشته باشید تا احتیاج به کمک یک متخصص روانپزشکی داشته باشید.
25 تا 30 درصد از مردم ایران به نوعی از اختلالات روانپزشکی مبتلا هستند. یعنی یک نفر از هر سه نفر احتیاج به کمک یک متخصص روانپزشکی دارد.
بیماری های روانپزشکی فقط شامل اسکیزوفرنی و دوقطبی و غیره نیست. اضطراب و افسردگی از شایع ترین اختلالات روانپزشکی هستند که در بین مردم دیده می شود؛ ولی چنان شیوع بالایی دارند که بسیاری افراد گمان می کنند اضطراب و افسردگی که تجربه می کنند، بخشی از شخصیت یا جزء جدایی ناپذیر از زندگی شان است؛ درحالیکه در بسیاری از موارد اضطراب و افسردگی با مراجعه به یک متخصص روانپزشکی درمان پذیر است.
بنابراین لازم است بدانیم که عواطف و احساساتی که هر روزه گریبان مارا میگیرند طبیعی هستند و یا ما حقیقتا نیاز به کمک یک متخصص روانپزشک داریم. در ادامه راجع به تخصص روانپزشکی و ویژگی های هر یک از بیماری های شایع روانپزشکی بیشتر توضیح می دهیم.
در وهله ی اول باید فرق بین چند کلمه ی مشابه را بدانیم:
حال، راجع به شایع ترین بیماری های روانپزشکی بیشتر صحبت می کنیم:
از شایع ترین اختلالات روانپزشکی افسردگی است. حدود 10 درصد از ما در طول عمر خود دچار دوره هایی از افسردگی میشویم. همه ی ما زمانی احساس کم نشاطی و غم می کنیم؛ اما چه زمانی به بیماری افسردگی اساسی مبتلا هستیم؟ درصورتی که حداقل به مدت دوهفته به طور مداوم حداقل 5 علامت از علائم زیر را داشته باشیم به بیماری افسردگی اساسی مبتلا هستیم:
جدا از مسائل و استرس های روزمره که گریبان همه را در ایران می گیرد، برخی عوامل هستند که مارا بیشتر به افسردگی مستعد می سازند:
به طور کلی افسردگی با بهم خوردن تنظیم برخی مواد شیمیایی در مغز مانند نوراپی نفرین و سروتونین ارتباط دارد. در درمان این بیماری نیز از داروهایی استفاده می شود که تعادل این مواد را مجددا برقرار می کند؛ مانند سرترالین، بوپروپیون، سیتالوپرام و غیره
در کودکان نیز افسردگی رخ می دهد، اما برخلاف بزرگسالان، کودکان نمی دانند چطور احساسات خود را ابراز کنند. نشانه های افسردگی در کودکان و نوجوانان شامل : افت تحصیلی، مصرف مواد مخدر، فرار از مدرسه و خانه و مصرف الکل است. کودک ممکن است کم حرف و بدخلق شود، فعالیت های سابق مورد علاقه ی خود را انجام ندهد، زیاد یا کمتر بخوابد و یا مدام با همسالان خود وارد مشاجره شود.
درصورتیکه این علائم را در خود یا کودک خود میبینید، مراجعه به یک متخصص روانپزشکی می تواند بسیار کمک کننده باشد.
بله. حدود 60درصد از افرادی که افسرده هستند افکار خودکشی دارند و حدود 3 درصد از آنها در نهایت به خودکشی اقدام می کنند. بنابراین افسردگی مانند هر بیماری جسمانی دیگر می تواند جان فرد را به مخاطره بیندازد و یا فعالیت های روزمره را به طور جدی مختل کند؛ بنابراین در صورت مشاهده ی علائم افسردگی در مراجعه به یک متخصص روانپزشک تعلل نکنید.
شاید برایتان سوال پیش بیاید که فرق ترس و اضطراب چیست؟ آیا اضطراب یک امر طبیعی و ناگزیر است؟
ترس حسی است که در پاسخ به یک محرک مشخص خطر در بیرون بوجود می آید. ترس موجب می-شود ما با نشان دادن رفتار های جدال یا گریز خود را از عامل خطر نجات دهیم. مثلا ترس از خرس منجر می شود ما فرار کنیم و ترس از امتحان باعث می شود ما با درس خواندن به جنگ امتحان برویم.
اما اضطراب منشا مشخصی نداریم. وقتی مضطرب هستیم دقیقا نمی دانیم از چه می¬ترسیم، بنابراین نمی دانیم باید از چه فرار کنیم و یا با چه چیزی بجنگیم. این حس که در پاسخ به یک تهدید نامشخص ایجاد میشود عملکرد طبیعی فرد را مختل می کند.
در بروز اضطراب بهم خوردن تعادل مواد شیمیایی مانند نوراپینفرین، سروتونین و گابا نقش دارند. داروهای ضداضطراب نیز این مواد شیمیایی را کنترل میکنند. مانند بوسپیرون، آلپروزولام، کلونازپام، لورازپام و غیره.
برخی از اختلالات اضطرابی هستند که به صورت ویژه ای خود را بروز می دهند:
اختلال دوقطبی بیماری است که فرد دچار دوره های مکرری از افسردگی و سپس شیدایی می شود.
شیدایی یا مانیا حالتی از سرخوشی غیرطبیعی است که در آن فرد به طرز غیرمعمولی پرحرف میشود، پر انرژی است، رفتارهای غیر معمولی مانند ولخرجی یا رفتارهای جنسی غیرطبیعی دارد، گاها پرخاشگر و زودرنج است و مدام دچار پرش افکار و حواس پرتی می شود. در این حالت فرد گرچه بسیار پرانرژی است و بسیار کمتر از معمول می خوابد اما نمی تواند به دلیل اختلال تمرکز هیچ کاری را به سرانجام برساند. سایر علائم حالت شیدایی شامل: کم اشتهایی، میل به مصرف مواد مخدر و الکل، افزایش اعتماد به نفس، رفتارهای پرخطر مانند رانندگی پرخطر و غیره است.
این حالت ها درصورتی که حداقل یک هفته به طول بیانجامد مانیا نامیده می شود.
در کنار این حالت مانیا و شیدایی فرد در دورانی دچار علائم افسردگی، بی حالی، بی انگیزگی میشود و مدام بین خلق بالا و خلق پایین در نوسان است.
این بیماری نیز انواع مختلفی دارد که در این بحث نمیگنجد.
علت بروز اختلالات دوقطبی در بسیاری از موارد ژنتیکی است. سایر عوامل مستعدکننده شامل مصرف مواد مخدر، فشارهای روانی طولانی مدت، سابقه ی آزار در دوران کودکی است.
داروهایی که در این بیماری استفاده می شوند متفاوت از داروهای افسردگی معمولی است و شامل داروهایی مانند لیتیم، کاربامازپین و سدیم والپروات است.
اصطلاح اختلال وسواسی-جبری به این معنی است که فرد دچار یک فکر آزاردهنده ای می شود که تا با اجبار مطابق با آن عمل نکند رهایش نمیکند. درواقع فکر غیرمنطقی فرد را اجبار میکند تا عملی را انجام دهد. این فکر آزاردهنده می تواند انواع بسیار مختلفی داشته باشد. اما شایع ترین آنها عبارتند از:
ممکن است همه ی انسان ها تا حد محدودی برخی از وسواس های بالا را داشته باشند. اما چه زمانی می گوییم فرد به بیماری مبتلا است و لازم است توسط متخصص روانپزشک مورد معالجه قرار بگیرد؟
در صورتی که فرد بیش از یک ساعت از روز خود را صرف انجام این کار ها کند به گونه ای که از سایر فعالیت های خود بماند و یا عملکرد روزمره و شغلش مختل شود، به بیماری وسواسی-جبری مبتلا است.
مهم ترین اختلالات خواب شامل بیخوابی، کابوس دیدن، فلج خواب و پرخوابی است.
در این حالت فرد نمیتواند به خواب برود و یا از کیفیت خواب خود رضایت ندارد. در این حالت:
بیخوابی بسیار بیماری شایعی است. در قدم اول روانپزشک سعی دارد بهداشت خواب را به فرد توصیه کند. بهداشت خواب شامل موارد رفتاری می شود که با رعایت آن ها کیفیت خواب بهبود می یابد. این موارد شامل:
در بسیاری از موارد افرادی که از اختلال خواب رنج میبرند با رعایت این موارد ساده اما مهم می توانند کیفیت خواب خود را بسیار بهبود ببخشند.
درصورتیکه موارد بالا کارساز نباشد، روانپزشک به دنبال علت های زمینه ای میگردد که خواب فرد را مختل می کند. شایع ترین آن ها اضطراب و افسردگی است. بنابراین با درمان این علل زمینه ای، خواب فرد نیز بهبود می یابد. در تشخیص تخصصی مشکلات خواب متخصص روانپزشک از روشی به نام پلی سومنوگرافی نیز استفاده میکند. روانپزشک همچنین درصورتیکه صلاح بداند می تواند از برخی از داروهای تنظیم کننده خواب استفاده کند.
علل پرخوابی می تواند شامل بدبودن کیفیت خواب، افسردگی، و یا برخی از بیماری های طبی باشد. متخصص روانپزشک می تواند با بررسی عوامل مختلفی به تشخیص برسد و بیماری را درمان کند.
آپنه به معنای قطع شدن ناگهانی تنفس به هنگام خواب است. عوامل زمینه ساز این بیماری عبارتند از:
در این بیماری فرد تظاهراتی دارد که شامل خروپف، خواب نارآرام، بیدار شدن در میانه خواب با حس خفگی، سردرد پس از بیدار شدن و خشکی دهان است.
درطولانی مدت آپنه ی خواب میتواند منجر به فشارخون بالا و بیماری های قلبی، افسردگی و اختلالات حافظه گردد.
مهم ترین درمان آپنه ی انسدادی خواب کاهش وزن است. در کنار آن استفاده از برخی از دستگاه ها، پرهیز از مصرف الکل و استفاده از برخی داروها می تواند کمک کننده باشد.
بحث اختلالات جنسی و مرز بین آنچه طبیعی و غیرطبیعی است همواره مورد مباحثات فراوان بوده است. هرساله روانپزشکان اصلاحاتی به این دسته از بیماری ها وارد میکنند. اما آنچه همواره اختلال جنسی تعریف میشود چیزی است که فرد را دچار اختلال عملکرد روزانه کند.
این اختلالات شامل:
این اختلالات پرسروصدا ترین بیماری های روانپزشکی هستند، به همین علت نیز افراد گاهی تصور می¬کنند که متخصصین روانپزشکی تنها با همین دسته از بیماران سروکار دارند. اما شیوع این اختلالات در بین بیماری های روانپزشکی بسیار کمتر از سایر اختلالات است.
شناخته شده ترین بیماری روان پریشی اسکیزوفرنی است. شیوع آن در حدود یک درصد است و زمینه¬ی ژنتیک در آن بسیار قوی است. اسکیزوفرنی بیماری است که طیف وسیعی از علائم روانی را در برمیگیرد. برخی از افراد مبتلا به اسکیزوفرنی بسیار آرام و کم حرف هستند و برخی دیگر پرسروصدا و گاهی پرخاشگرند. تشخیص این بیماری از انواع کمتر شایع اختلالات روانپریشی کار سختی است و تخصص و علم بالای یک متخصص را می طلبد.
به طور کلی زمانی فرد مبتلا به اسکیزوفرنی است که حداقل دو علامت از علائم زیر را به مدت حداقل یک ماه داشته باشد:
اسکیزوفرنی در جوانان شیوع بسیار بیشتری دارد و معمولا به صورت دوره های عود و فروکشی علائم است.
درمان بیماری های روانپریشی ازتخصصی ترین حیطه های روانپزشکی است. این افراد درصورتی که تحت درمان های قوی روانپزشکی قرار نگیرند در بسیاری از موارد نمیتوانند زندگی عادی را تجربه کنند و در بسیاری از موارد ممکن است به خود یا اطرافیانشان آسیب برسانند. در صورتی که این افراد به موقع توسط متخصص روانپزشک تشخیص داده بشوند و تحت درمان قرار بگیرند می توانند کمترین تاثیرات را از بیماری خود بپذیرند.
بسیاری از اختلالات روانپزشکی مانند اضطراب و افسردگی می تواند ریشه در دوران کودکی داشته باشد. همچنین بسیاری از اختلالات روانی هستند که گرچه از کودکی در فرد وجود دارند اما تا بزرگسالی تشخیص داده نمیشوند. برخی از اختلالات که بیشتر در حیطه ی فوق تخصصی روانپزشکی کودک و نوجوان مطرح هستند شامل موارد زیر است:
شاید بسیاری از والدین برخی رفتارهای کودک خود را ناشی از شیطنت یا بازیگوشی تعبیر کنند. اما در برخی موارد کودک از اختلالی به نام بیش فعالی رنج میبرد.
در این حالت کودک سه مشخصه ی زیر را دارد:
در بسیاری موارد افراد مبتلا به این اختلال در کودکی تشخیص داده نمیشوند و این علائم تا بزرگسالی باقی می¬مانند. در این حالت درمان و تشخیص بسیار سخت تر است. این کودکان گرچه ممکن است بسیار باهوش باشند به دلیل اختلال عملکرد تحصیلی نمیتوانند تحصیلات خوبی داشته باشند و به همین دلیل مدام مورد تحقیر و سرزنش هستند. به دلیل رفتارهای تکانشی احتمال اینکه این افراد درصورت درمان نشدن در آینده دچار اعتیاد به الکل و مواد مخدر شوند افزایش می یابد. رانندگی خطرناک، رفتارهای جنسی مخرب و دعوا و ضرب و شتم در این افراد درصورت عدم تشخیص بسیار بیشتر است. بنابراین ضروری است که درصورت وجود علائم، حتما کودک مورد ارزیابی یک متخصص روانپزشک و درصورت لزوم دارودرمانی قرار بگیرد.
این بیماری در پسران حدود سه برابر بیشتر از دختران دیده میشود و شیوع آن رو به افزایش است. علائم این اختلال معمولا تا سه سالگی خود را نشان می دهد اما گاهی در موارد خفیف ممکن است تا بزرگسالی نیز تشخیص داده نشود. در این اختلال کودک دچار اختلال در برخی از عملکردهای اجتماعی است. علائم اولیه کودک شامل تاخیر قابل توجهی در صحبت کردن و یا پیشرفت های اجتماعی است.
علائم اوتیسم به طور عمده شامل دو دسته زیر است:
مشکلات ارتباطی و تعاملات :
الگوهای تکراری و از رفتارها:
آیا کودکان مبتلا به اوتیسم از لحاظ هوشی عقب مانده هستند؟
شیوع کم هوشی در این کودکان بیشتر است. گاهی نیز در این کودکان گاهی هوش جزیره ای وجود دارد؛ به این معنی که کودک ممکن است در یک زمینه مانند ریاضیات، نقاشی و یا موسیقی بسیار با استعداد باشد اما در زمینه های دیگر از هوش پایین تری از حد معمول برخوردار باشد.
درمان قطعی برای این بیماری وجود ندارد. اما با تشخیص به موقع این بیماری می توان اقدامات متعددی مانند گفتاردرمانی، رفتاردرمانی و دارودرمانی انجام داد که در نهایت کمترین عواقب برجای بماند و فرد بتواند تا حد ممکن زندگی عادی اجتماعی داشته باشد.
همانطور که تاکنون متوجه شده اید روانپزشکی رشته ی بسیار وسیع و متنوعی است. از ساده ترین جزئیات زندگی ما در تمام سنین از کودکی تا بزرگسالی می تواند در حیطه ی تخصصی و فوق تخصصی روانپزشک قرار بگیرد. به همین دلیل فوق تخصص های این رشته نیز متنوع هستند. فوق تخصص های روان پزشکی شامل:
برخی از زنگ خطرهای بیماری های روانی شامل موارد زیر است:
درصورتیکه به برهردلیلی بخواهیم به روانپزشک مراجعه کنیم باید بدانیم یک ویزیت روانپزشکی شامل چه مواردی است. آیا روانپزشک با یک دستگاه شوک الکتریکی در انتظار ما نشسته است؟ آیا روان پزشک مارا هیپنوتیسم میکند و ما بی اختیار افکار و امیال پنهان شده ی خود را به زبان می آوریم؟
خیر. در وهله ی اول خیالتان راحت باشد که هرگز کاری خلاف میل شما انجام نخواهد شد.
یک متخصص روانپزشک، اول با شما با خوشرویی سلام و احوال پرسی می کند. او از شما میپرسد که چه چیزی باعث ناراحتی شما شده است، و سپس متناسب با مشکلی که دارید از شما یک شرح حال مفصل میگیرد. لازم است بدانید که شرح حال اولیه در روانپزشکی مهم ترین اصل تشخیصی درمانی است. ممکن است سوالاتی که روانپزشک از شما میپرسد به نظر بی ربط یا بیش از حد شخصی باشد، اما لازم است که بدانید روانپزشک برای تشخیص دقیق احتیاج به اطلاعات وسیع و جزئیات زیادی دارد. بنابراین درصورتیکه میخواهید روانپزشک موفق به درمان شما شود، سعی کنید صادقانه و با حوصله به سوالات وی جواب دهید. مطمئن باشید که تمامی پاسخ های شما کاملا محرمانه باقی میماند و روانپزشک شما رازدار زندگی شماست.
درقدم بعدی روانپزشک متناسب با مشکل شما ممکن است تست های تشخیصی درخواست کند. این تست ها میتواند به سادگی یک آزمایش خون باشد تا برخی از تست های ویژه ی روانپزشکی.
در قدم بعدی روانپزشک از روش های درمانی متعددی میتواند استفاده کند. این روش ها عبارتند از:
و در پایان باید بدانیم که روان ما نیز مانند و یا چه بسا بیشتر از جسممان احتیاج به بهداشت، سلامت و مراقبت دارد. بنابراین درصورت ایجاد مشکل و ناراحتی در روان، مراجعه به یک متخصص حق شماست.